Czy moje dziecko ma ADHD? O symptomach, które muszą budzić niepokój.
Na początku lat 90. zeszłego wieku temat ADHD stał się na tyle popularny, że można by go określić mianem „boomu na ADHD”.
O ile rozpowszechniane w mass mediach informacje o tym zaburzeniu niewątpliwie przyczyniły się do poprawienia sytuacji dzieci z ADHD, o tyle ich mnogość sprawiła, że ADHD stało się również synonimem niegrzeczności czy braku znajomości zasad właściwego postępowania. Wiele dzieci bywa niegrzecznych, tak samo wiele nie zna reguł społecznych, co nie oznacza, iż automatycznie mają one zespół hiperkinetyczny. Jeżeli przyjmiemy, że niemal wszystkie dzieci przejawiają zachowania opisywane jako typowe dla ADHD, sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej. Jak więc rozpoznać, czy dziecko ma ADHD, by w porę udać się z nim do specjalisty? Co powinno wzbudzić niepokój rodziców ?
1. Oprócz szeroko opisywanych objawów ADHD decydujące znaczenie mają:
- liczba objawów (6 lub więcej w przypadku problemów z koncentracją uwagi oraz 6 lub więcej w przypadku nadruchliwości/impulsywności – zob. niżej)
- występowanie części objawów przed 7. rokiem życia
- czas występowania objawów (przynajmniej 6 miesięcy) i ich częstość (duża, czyli występują każdego dnia, przez większą jego część)
- środowisko występowania objawów (przynajmniej dwa, np. szkoła i dom)
- objawy powodują duże trudności w funkcjonowaniu zarówno szkolnym, jak i społecznym
2. Do typowych problemów z koncentracją możemy zaliczyć:
- dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach lub popełnia błędy świadczące o bezmyślności w działalności szkolnej, pracy lub przy wykonywaniu innych zajęć
- ma trudności ze skupieniem uwagi na zadaniach o charakterze pracy lub podczas zabawy
- wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi
- nie stosuje się do wskazówek oraz nie jest w stanie dokończyć rozpoczętej pracy, wypełniać obowiązków w szkole lub w miejscu pracy (nie wynika to z zachowania buntowniczo-opozycyjnego ani nie jest spowodowane niemożnością zrozumienia wskazówek)
- ma trudności z organizacją i planowaniem działań
- unika, nie lubi lub jest niechętne podejmowaniu zadań i przedsięwzięć, które wymagają dłuższego wysiłku umysłowego (np. praca domowa)
- gubi przedmioty, rzeczy niezbędne do wykonania zadań lub czynności (zabawki, przybory szkolne, ołówki, kredki, książki lub narzędzia)
- łatwo rozprasza się zewnętrznym bodźcem
- zapomina, co ma zrobić w danym dniu
3. Do typowych problemów z nadruchliwością i impulsywnością należą następujące zachowania:
- dziecko nerwowo porusza, bębni palcami lub stopami i wierci się w miejscu
- opuszcza zajmowane miejsce w klasie lub w innych sytuacjach, w których wymagane jest pozostanie na miejscu
- biega po klasie i wchodzi na różne przedmioty w sytuacjach, w których jest to uznane za niestosowne (u młodzieży i dorosłych może sprowadzać się to subiektywnego odczucia niepokoju)
- nie potrafi spokojnie i cicho zachowywać się podczas zabaw lub w czasie wolnym
- „jest w biegu” lub zachowuje się, jakby było „napędzane motorem”
- za dużo mówi, jest gadułą
- odpowiada, zanim wysłucha pytanie do końca
- nie potrafi cierpliwie czekać na swoją kolej (np. przy wydawaniu posiłków)
- wtrąca się do rozmowy prowadzonej przez inne osoby lub przeszkadza innym w pracy, zabawie.
Rodzice, którzy rozpoznają u swojego dziecka cechy nadpobudliwości psychoruchowej/deficytów uwagi, mogą liczyć na pomoc i wsparcie wielu specjalistów .
Źródło: Kołakowski A., Pisula A. Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2012.
Kołakowski A. i wsp.: ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej: przewodnik dla rodziców i wychowawców. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.