Celem diagnozy jest:

1. ustalenie rozpoznania – czy dziecko na pewno ma ADHD, czy występują dodatkowe zaburzenia
2. właściwe zaplanowanie i przeprowadzenie oddziaływań terapeutycznych, na podstawie precyzyjnie określonych problemów dziecka.

Osobami zajmującymi się diagnozowaniem i planowaniem właściwego postępowania terapeutycznego w przypadku dzieci z ADHD są:

• psycholog wykwalifikowany w kierunku diagnozowania ADHD – przede wszystkim
• psychiatra dziecięcy
• neurolog dziecięcy
• pediatra

Psycholog stawia diagnozę na podstawie informacji zebranych podczas wywiadu i badania dziecka, a także po zasięgnięciu opinii po przeprowadzeniu badań przez neurologa dziecięcego, psychologa i pediatrę. Do potwierdzenia diagnozy konieczna jest konsultacja u psychiatry dziecięcego. Psycholog planuje oddziaływania terapeutyczne, natomiast psychiatra przepisuje leki zmniejszające objawy ADHD.

Właściwy proces diagnostyczny obejmuje szereg działań ukierunkowanych na zdobycie jak największej ilości danych, co oznacza, że niemożliwe jest rzetelne ustalenie rozpoznania ADHD na podstawie jednego spotkania u specjalisty.

By zilustrować proces diagnozowania ADHD, posłużymy się listą metod wykorzystywanych przez specjalistów:

• Bardzo dokładny wywiad z rodzicami bądź opiekunami, który dotyczy przebiegu ciąży, porodu i rozwoju dziecka, uwzględnia również obecne zachowania, kontakty z innymi dziećmi, sposoby spędzania wolnego czasu i problemy szkolne. W trakcie wywiadu korzysta się ponadto z listy pytań opartych na kryteriach diagnostycznych ADHD oraz skal szacunkowych przeznaczonych dla rodziców.

• Zebranie informacji od nauczyciela (najlepiej wychowawcy, gdyż ten zna dziecko najdłużej) na temat zachowania dziecka w szkole lub w przedszkolu, w formie opinii bądź poprzez wywiad – czasami jest to bezpośrednia obserwacja dziecka w szkole i rozmowa psychologa z nauczycielem, najczęściej jednak psycholog lub lekarz proszą o napisanie opinii. Nauczyciel wypełnia też skale szacunkowe.

• Rozmowa z dzieckiem. Trzeba pamiętać, że dziecko uważane za nadpobudliwe może zachowywać się bardzo spokojnie i skutecznie koncentrować na jakimś zadaniu. Spotkanie z lekarzem lub psychologiem to dla niego nowa sytuacja, kontakt jest indywidualny, stąd „zanik” objawów. Objawy zawsze są bardziej widoczne, gdy wymaga się wysiłku umysłowego lub ciągłej uwagi (np. słuchania nauczyciela).

• Badania pediatryczne i neurologiczne w kierunku ewentualnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego lub innych przyczyn nadpobudliwości (np. zatrucie ołowiem, padaczka lub nadczynność tarczycy), badanie słuchu i wzroku.

Źródło: Kołakowski A., Pisula A. Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2012.

Kołakowski A. i wsp.: ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej: przewodnik dla rodziców i wychowawców. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2006.